Ronemberg (Ronenberg, Ronenberk, Ronnenberg, Ronneberg, Ronomberg, mylnie Rozenberger) Szymon h. Newlin (zm. między r. 1598 a 1604), aptekarz krakowski i działacz ariański. Nie znamy ani jego rodziców, ani miejsca studiów, wiemy jedynie, iż był ur. w Krakowie; można go identyfikować z jednym z dwóch Szymonów, studentów Uniw. Krak.: z synem Jakuba z Krakowa w r. 1523, bądź z synem Jana z przedmieścia krakowskiego z r. 1535. R. mógł ponadto studiować we Włoszech.
Dn. 21 II 1557 R., określony jako «Simon Ronomberg aromatarius Italus», poślubił w kościele Mariackim w Krakowie Agnieszkę, córkę aptekarza Marka Revexli (zm. 1553). Prawo miejskie przyjął bez trudności 4 VIII 1558, płacąc jednak za to aż 60 gr. W r. 1561 nabył część apteki po zmarłym teściu na Rynku krakowskim w kamienicy Krupczyńskiej (zwana była ona «pod Jaszczurką») od szwagra Szymona Revexli (zm. ok. 1568), również aptekarza (z którym jest często mylony); drugą część apteki kupił wówczas drugi szwagier R-a, Jan Baptysta Revexla (zm. ok. 1592). Wraz z nim kupił R. w r. 1570 na Rynku od szlachcica Jana Marchockiego kamienicę między domami Jana Firleja i dra Wojciecha Bazy z Poznania. Dn. 24 IV 1572 (herbarze podają tu czasem datę 1563) został nobilitowany przez Zygmunta Augusta jako aptekarz królewski z nadaniem herbu Newlin.
R. był jednym z pierwszych antytrynitarzy, i najczynniejszych mieszczan w Zborze braci polskich, którego członkami byli także obaj jego szwagrowie. Uczestniczył w synodach w Łańcucie (1567), Pałecznicy (1568), Bełżycach (1569). W l. 1569–70 brał udział w poselstwach braci polskich na Morawy do tamtejszych komunistycznych sekciarzy w celach unijnych, ale zraziwszy się do nich stał się raczej im niechętny. Jako umiarkowany społecznie arianin z początkiem l. siedemdziesiątych bronił zachowania urzędu ministra słowa bożego oraz niby «nowy Ezdrasz» wyplenił «ducha zawrotu» (anarchii) i utopię komunistyczną z gminy w Rakowie. Zbliżył się wtedy – być może – również do Jakuba Paleologa, który z jego m. in. namowy napisał w r. 1572 źle przyjętą przez przedstawicieli nurtu radykalnego rozprawę „De bello sententia”. Był natomiast R. konkurentem i nieprzyjacielem Grzegorza Pawła z Brzezin. Jesienią 1578 odbył w Krakowie dysputę z Faustem Socynem (był z nim zresztą zawsze w przyjaźni) broniąc chrztu dorosłych. Ok. 1580 r. po synodzie lewartowsko-lubelskim stanął po stronie większości zborowej przeciwko konserwatywnemu społecznie, a radykalnemu dogmatycznie Szymonowi Budnemu. Był długoletnim seniorem zboru krakowskiego, który odgrywał podówczas czołową rolę w ruchu ariańskim. Dn. 26 VI 1580 brał udział w Krakowie w dyspucie Jerzego Szomana z Piotrem Skargą. We wrześniu 1584 uczestniczył w ariańskim synodzie w Chmielniku.
Pod koniec XVI w. R. pozostawał zapewne w jakichś kontaktach z rodziną Daniela Naborowskiego (syna aptekarza krakowskiego Sebastiana; pomawiano też samego R-a o ojcostwo Daniela) oraz ze Stanisławem Budzyńskim. Mimo prześladowań różnowierców R. nie opuścił Krakowa i żył tam jeszcze 18 VI 1598 jako «ferme enim centenarius». Zmarł przed 1604 r.
Z małżeństwa z Agnieszką z Revexlów pozostawił R. synów Abrahama (zob.) i Szymona, którzy używali nazwiska w brzmieniu Ronenberg.
R. miał brata Ernesta, który służył w wojsku polskim w Inflantach (jego boje pod Newlem dały najpewniej nazwę herbowi rodziny). Później szlachecka gałąź Ronembergów przybrała nazwisko Newliński.
Estreicher; Pol. Enc. Szlach., IX 47, X 205; Niesiecki, VIII 139–40; Uruski, XII 65, XV 247; – Badecki K., Anegdoty ariańskie, w: Studia staropolskie. Księga ku czci Aleksandra Brücknera, Kr. 1928 s. 509; Firpo M., Antitrinitari nell’ Europa Orientale del’500, Firenze 1977; Górski K., Grzegorz Paweł z Brzezin, Kr. 1929; Kot S., Ideologia polityczna i społeczna braci polskich zwanych arianami, W. 1932; Lachs J., Dawne aptekarstwo krakowskie, W. 1933 s. 112–13; Quirini-Popławska D., Działalność Włochów w Polsce w I połowie XVI wieku, Wr. 1973 s. 41–2; Rill G., Jacobus Palaeologus (ca. 1520–1585), „Mitteilungen des Österreichischen Staatarchivs” Bd. 16: 1963 s. 73; Szczucki L., W kręgu myślicieli heretyckich, W. 1972; Urban W., Der Antimilitarismus in den Böhmischen Ländern und in der Slowakei im 16. und 17. Jahrhundert, Baden-Baden 1980; Williams G. H., The Radical Reformation, Philadelphia 1962; – Akta synodów różnowierczych w Pol., II; Album stud. Univ. Crac., II 220, 278; Die älteste Chronik der Huttterischen Brüder, Hrsg. A.J.F. Zieglschmid, Ithaca 1943 s. 446–58; Bock F. S., Historia antitrinitariorum, Królewiec–Lipsk 1776 I cz. 2; Budny Sz., O urzędzie miecza używającem, W. 1932 t. 217–38; Dysputacje arian polskich, Wyd. S. Kot, „Reform. w Pol.” R. 7/8: 1935–6; Heretycy parafii Mariackiej w Krakowie w r. 1568, „Odr. i Reform. w Pol.” T. 32: 1987 s. 172–3, 176; Korespondencja anabaptystów morawskich z arianami polskimi, Wyd. L. Szczucki i J. Tazbir, „Odr. i Reform. w Pol.” T. 3: 1958 s. 210–15; Literatura ariańska w Polsce XVI w., Wyd. ciż, W. 1959 s. 558–9, 621–3; Lubieniecki S., Historia reformationis Polonicae, [W. 1971]; Materiały do dziejów reformacji w Krakowie, Wyd. R. Żelewski, Wr.–W.–Kr. 1962; Sandius Ch., Bibliotheca antitrinitariorum, [W. 1967]; Socyn F., Ad amicos epistolae, Raków 1618 t. 359–63; tenże, Listy, Wyd. L. Chmaj, W. 1959 I–II; – Arch. Kościoła Mariackiego w Kr.: rkp. 497 s. 85; AP w Kr.: Katalog Główny nr 16 s. 818, nr 19 s. 243–244, nr 25 s. 51–52, 109–110, 435–437, nr 1423 s. 56, Terrestria Cracoviensia 133 s. 12–16; – Życiorys Szymona Revexli oprac. przez Wacława Urbana w Mater. Red. PSB.
Wacław Urban